नेताहरु बन्नका लागि धेरै गुण आवश्यक हुन्छन् । जसको ख्याल नै नगरी, उनीहरुले गरेका कामको मुल्यांकन नै नगरी ‘राजनेता’, महान नेता लगायतका पगरी गुथाइदिने हतारो हुन्छ । जुन खालको प्रबृत्ति हाम्रोमा अझै बढी देखिन्छ । खासमा के गुण र शैलीले नेता महान हुन्छन् त ? यही प्रश्नले पिरोलिएका वल्र्ड इकोनोमिक फोरमका संस्थापक तथा अध्यक्ष क्लाउस स्वाव र लि क्वान यु पब्लिक पोलिसी सिंगापुर का डिन किशोर महबुवनीले ‘प्रोजेक्ट सिन्डकेट’ मा एक मन्थन गरेका छन् । (१७ अगस्ट २०१७) त्यसैको अनुवादित अंश
Translated By: Durga Khanal
...........................................
केही समय अघि, सिंगापुरमा एक दिन डिनर गर्ने क्रममा हामीले के गुणले ‘महान नेता’ बनाउ“छ भन्ने बिषयको परिभाषा खोज्ने कोशिस ग¥यौ । क्लाउसले पा“च वटा प्रमुख तत्वहरु हृदय, मस्तिष्क, बष्लिष्ठ शरिर, तन्तु र आत्मालाई जोड दियो । तर किशोरले करुणा, कठिनाई र साहसलाई महत्वपूर्ण ठान्यो । तर जे भए पनि दुबैले बनँएका यी सूचीहरुको सुरुवात भने हृदयबाट नै हुन्छ । जस्तैः महात्मा गान्धी र नेल्सन मण्डेलालाई जनताको अवस्थाप्रति सहानुभूति नजागेको भए उनीहरु आफैका लागि ‘महान सफलता’ मिल्ने थिएन । उनीहरुको हृदयमा उब्जिएको एउटा भावनाले अन्याय खेपीरहेका जनताहरुको पक्षमा र अन्यायविरुद्धको लड्ने साहस पैदा ग¥यो । यस्ता वीर नेताहरु सामान्य समयमा उदाउने सम्भवना हुदैन ।
यो समय पनि सामान्य चाही छैन, किनभने आजको दिनमा पनि संसारका धेरै स्थानहरुमा असमानता छ । त्यसैले ‘महान नेता’ बन्नका लागि कसैले प्रेरित गर्ने यो एउटा समय हो ।
क्यानेडियन प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडु, जो एक युवा नेता, ले ठूलो आशा जगाएका छन् । सामान्य जनतालाई सहयोग गर्ने उनको प्रतिबद्धताकै कारण उनले आशिंक रुपमा चुनाव जिते ।
आफूलाई कसरी बदल्ने र समयानुकल हुने, त्यसका लागि दिमाग चाहिन्छ । संरचनाहरु जटिल र तिब्र रुपमा परिवर्तन भइरहका छन् । त्यसैले स्मार्ट निर्णयहरु गर्न सक्नुपर्छ । थुप्रिएर रहेका सूचनाहरुलाई अवस्था अनुसार परिवर्तन गर्ने क्षमता हुनुपर्छ । केही समकालिन नेताहरुले त्यस्ता धेरै योग्यता देखाइरहेका छन् ।
जस्तो उदाहरणका लागि, भारत र चीनले लगातार गरिरहेको आर्थिक बृद्धि र तिब्र विकासले यो दर्साउछ कि राष्ट्रपति सि जिनपिङ र प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले क्रमशः चौथो औधोगिक क्रान्तिले ल्याएकाअवसर र चुनौतिलाई राम्ररी बुझेका छन् । उनीहरुले जटिल अवस्थामा पनि नया“ उद्योगहरुको विकास र विज्ञान प्रविधि मार्फत्मात्र आर्थिक उन्नती सम्भव छ भन्ने बुझेका छन् ।
नयां“ प्रविधाको चुस्त प्रयोगले गरिबी हटाउन मद्दत गरिरहेको छ । ‘आधार’मा आबद्ध भई विद्युतीय परिचयपत्र भएका एक बिलियन भन्दा बढी भारतीयहरुले प्रशासनिक झन्झट बिना सामाजिक सुरक्षाको फाइदा लिएका छन् ।
स्मार्ट फोन प्रयोग गर्ने एक बिलियन भन्दा बढी चिनियाहरुले सबै प्रकारका उपभोक्ताका लागि आवश्यक उपत्पादनहरुमा मोबाइलबाट भुक्तानीका गर्न सक्छन् । जसले उनीहरुको जीवनशैलीलाई सहज बनाइदिएको छ । भारत र चीनमा जो कसैले भरोसा गर्ने खालको प्राविधिक प्रगति भइरहेको छ । ती मुलुकमा आशावादीता बढीरहेको छ ।
पिउ रिसर्च सेन्टरका अनुसार ८७ प्रतिशत चिनिया“हरु आफ्नो देशको बर्तमान आर्थिक अवस्थाप्रति सन्तुष्ट र सकारात्मक छन् । ८२ प्रतिशत चिनिया“ अहिले आफूले भोगिरहेको भन्दा उन्नतस्तरको जीवनशैली छोराछोरीको पालामा हुने ठान्छन् । त्यस्तै ८३ प्रतिशत भारतीयहरु पनि मुलुकको आर्थिक अवस्थाप्रति सकारात्मक सोच्छन् । ७६ प्रतिशत भारतीयहरु आफ्ना बालबच्चाका लागि पछि राम्रो हुनेमा विश्वस्त छन् ।
महान नेता बन्ने अर्को ठूलो गुण भनेको ‘साहस’ हो । सन् २०१५ मा बिषेश गरी शरणार्थीको मान्यता प्राप्त गर्न खोज्ने सिरयनहरुको संख्या युरोपमा अत्यधिक बढ्यो । मानवीयताको भावना धेरैले प्रकट गरे जस्तो गरे । धेरै राजनीतिक नेताहरुले उनीहरुलाई मानवीय सुरक्षा दिने सक्ने आश्वासन दिएर बोलाए, तर अन्तिममा ढोका बन्द गरे । कमजोर नेताहरु कसैको दवाव वा प्रतिस्पर्धीसंग डराउ“छन् र पछि हट्छन् त्यहा पनि त्यस्तै भयो ।
